Không bệnh nhân ung thư nào phải sống trong đau đớn. Không bệnh nhân ung thư nào phải mất trong nỗi cô đơn. Đó cũng là thông điệp đầy tính nhân văn của chương trình Chăm sóc giảm nhẹ cho người bệnh ung thư tại nhà.
Xin khởi đầu bài viết với những suy nghĩ của phần lớn bệnh nhân, nhất là bệnh nhân ung thư: “Phần lớn thời gian của con người sống ở nhà, nhưng khi bị bệnh sắp mất thì thời gian cuối đời của lại ở bệnh viện”. Mong muốn được ra đi thanh thản tại nhà càng phù hợp với văn hóa phong tục của người Việt Nam.
Tuy nhiên, thực tế thì những ngày cuối, những tuần còn lại của người bệnh tại nhà, nếu không được chăm sóc tốt thì người bệnh sẽ chịu nhiều đau khổ, đau về thể xác, khổ về tinh thần và không phải chỉ người bệnh mà gia đình cũng cùng gánh chịu. Theo định nghĩa của Tổ chức Y tế thế giới, Chăm sóc giảm nhẹ (palliative care) là các biện pháp nhằm cải thiện chất lượng cuộc sống của người bị mắc bệnh đe dọa đến tính mạng bằng cách phòng ngừa, phát hiện sớm, điều trị đau và các triệu chứng thực thể, các vấn đề tâm lý và tinh thần mà bệnh nhân và gia đình họ phải chịu đựng.
Năm 2005, Vụ Điều trị – Bộ Y tế đã phối hợp với các tổ chức quốc tế tiến hành một phân tích đánh giá nhanh cho thấy nhu cầu chăm sóc tại nhà (CSTN) (chiếm 39,8%) chỉ đứng sau nhu cầu thuốc giảm đau (41,7%). Bộ Y tế Việt Nam đã có hướng dẫn về chăm sóc giảm nhẹ cho bệnh nhân ung thư và HIV/AIDS từ 2006. Hiện nay, vẫn nhiều người lo ngại việc điều trị và chăm sóc cho bệnh nhân nhất là giai đoạn cuối tại nhà khó thực hiện về mặt chuyên môn, nhất là việc kiểm soát đau ung thư tại nhà. Qua các nghiên cứu tại Bệnh viện Ung Bướu Tp.HCM đã được thực hiện và báo cáo trong những năm qua, thì CSGN tại nhà cho bệnh nhân ung thư mang lại hiệu quả. Đồng thời kiểm soát được hầu hết các vấn đề dẫn đến than phiền của bệnh nhân, giảm các triệu chứng khó chịu, đau đớn và kể cả một phần quan trọng các nhu cầu tâm lý – xã hội, tâm linh của người bệnh và gia đình. Bệnh nhân và gia đình hài lòng về dịch vụ Chăm sóc tại nhà thông qua việc đánh giá về các mặt chẩn đoán, điều trị, tiên lượng bệnh, chi phí điều trị, công khai và sử dụng thuốc ở mức khá tốt và rất tốt.
Mô hình chăm sóc bệnh nhân ung thư tại nhà của Bệnh viện Ung bướu TP.HCM đã và đang được tiến hành, đem lại sự nhẹ nhàng, dễ chịu cho người bệnh ung thư và gia đình của họ. Thách thức hiện nay là Bảo hiểm y tế chưa thật sự vào cuộc. Ở các nước đã phát triển thì hệ thống CSGN tại nhà rất phổ biến và được bảo hiểm y tế chi trả, kể các chi phí di chuyển của nhân viên y tế do một số lí do sau:
- Thực hiện được ý nguyện của bệnh nhân là muốn được mất thanh thản, dễ chịu tại nhà bên cạnh những người thương yêu. Điều này càng ý nghĩa với phong tục của người Việt.
- Được chăm sóc tại nhà, là nơi bệnh nhân thấy thân thuộc, dễ chịu, an toàn và thoải mái. Gia đình bệnh nhân dễ dàng tiếp xúc, thăm hỏi, trò chuyện, chăm sóc bệnh nhân mà không bị ràng buộc bởi các quy định trong bệnh viện.
- Chuyên môn kiểm soát Đau và các triệu chứng khó chịu khác của bệnh nhân hầu hết thực hiện tốt tại nhà.
- Về kinh phí y tế, rất nhiều nghiên cứu ở các nước cho thấy giảm rất nhiều chi phí điều trị, chi phí thấy được và không thấy được khi CSGN tại nhà so với chăm sóc tại bệnh viện:
- Chi phí nằm viện nhất là các phòng chăm sóc đặc biệt, chăm sóc bệnh nhân nặng.
- Chi phí sinh hoạt của bệnh nhân và gia đình khi nằm viện.
- Chi phí đi lại của gia đình, người thân.
- Chi phí di chuyển bệnh nhân.
- Chi phí các thành viên gia đình phải nghỉ việc để chăm sóc người thân khi bệnh nhân nằm viện.
- Quá tải bệnh viện, chi phí phụ trợ chung khi bệnh nhân nằm viện (triển khai nhiều phòng bệnh, điện, nước, giữ xe, hỗ trợ hành chánh, nhân sự,…).
Có phải ai trong chúng ta cũng từng thất vọng khi “bệnh viện chạy, bác sĩ chê rồi”. Và có phải lúc đó, những người bệnh phần nào đã bị “rớt xuống vực sâu của thất vọng” khi bệnh quá nặng ở giai đoạn cuối đời. Khi ấy, hãy nghĩ đến chăm sóc giảm nhẹ tại nhà để sao cho phần lớn bệnh nhân ung thư ra đi nhẹ nhàng, dễ chịu, được chăm sóc đến phút cuối bên cạnh những người thân yêu tại nhà. Do vậy phát triển mạng lưới CSGN, nhất là CSGN tại nhà là hướng đi phù hợp, hiệu quả, đầy tính nhân văn trong hệ thống y tế Việt Nam.
Không bệnh nhân ung thư nào phải sống trong đau đớn. Không bệnh nhân ung thư nào phải mất trong nỗi cô đơn.
ThS. BS CK2 Quách Thanh Khánh
– Trưởng khoa Chăm sóc giảm nhẹ
Trưởng phòng kế hoạch Tổng hợp
– Bệnh viện Ung bướu TP.HCM
Theo Tạp chí Sức Khỏe – khoe24h.vn
