Theo tổ chức Y tế Thế giới 54% trường hợp tử vong của trẻ dưới 5 tuổi ở các nước đang phát triển liên quan đến thiếu dinh dưỡng ở mức độ vừa và nhẹ.
Suy dinh dưỡng là tình trạng thiếu hụt các chất dinh dưỡng cần thiết làm ảnh hưởng đến quá trình sống, hoạt động và tăng trưởng bình thường của cơ thể trẻ. Theo tổ chức Y tế Thế giới 54% trường hợp tử vong của trẻ dưới 5 tuổi ở các nước đang phát triển liên quan đến thiếu dinh dưỡng ở mức độ vừa và nhẹ.
Những nguyên nhân dẫn đến suy dinh dưỡng trẻ em
Nguyên nhân trực tiếp:
– Chế độ dinh dưỡng của trẻ không đủ về số lượng và chất lượng: trẻ không được bú sữa mẹ đầy đủ, không được ăn bổ sung hợp lý (có thể ăn bổ sung quá sớm hoặc quá muộn, thức ăn bổ sung quá nghèo nàn về dinh dưỡng).
– Trẻ bị các bệnh nhiễm trùng: tiêu chảy cấp, viêm đường hô hấp, Sởi, nhiễm giun sán… làm giảm hấp thu chất dinh dưỡng của trẻ.
Nguyên nhân gián tiếp:
Điều kiện kinh tế gia đình nghèo đói, môi trường ô nhiễm, dịch vụ chăm sóc y tế chưa tốt, thiên tai xảy ra thường xuyên…; ngoài ra còn một số nguyên nhân khác do thiếu kiến thức nuôi con, trẻ không được nuôi bằng sữa mẹ ở thời kỳ 4-6 tháng đầu sau khi sinh, trẻ sinh đôi, sinh ba, trẻ suy dinh dưỡng bào thai, nhẹ cân, đẻ non…
Tác hại của suy dinh dưỡng
– Trẻ suy dinh dưỡng dẫn đến tăng tỷ lệ tử vong ở trẻ dưới 5 tuổi.
– Tăng nguy cơ mắc bệnh nhiễm trùng cấp tính: tiêu chảy cấp, viêm đường hô hấp, Sởi.
– Chậm phát triển về thể chất, tâm thần: suy dinh dưỡng làm cho các cơ quan trong cơ thể kém phát triển như hệ cơ, xương, miễn dịch, thiểu năng trí tuệ do thiếu các chất: sắt, Iot, DHA, Taurin. . .
– Tầm vóc con người thấp bé, giảm trí thông minh, nguồn nhân lực trong tương lai bị ảnh hưởng nếu tình trạng suy dinh dưỡng không được cải thiện qua nhiều thế hệ.
Các biểu hiện của suy dinh dưỡng
– Giai đoạn sớm: Biểu hiện đứng cân kéo dài hoặc sụt cân.
– Giai đoạn toàn phát: Trẻ mệt mỏi, không hoạt bát, chán ăn hay quấy khóc, ít ngủ, mắc các bệnh nhiễm trùng, chậm biết đi, chậm biết bò, chậm mọc răng…
Các thể lâm sàng của suy dinh dưỡng
– Thể phù: Trẻ chỉ được nuôi bằng chất bột, thiếu tất cả các chất dinh dưỡng khác, biểu hiện lâm sàng của thể này là: Phù trắng, mềm toàn thân, rối loạn sắc tố da, thiếu máu, còi xương, thiếu vitamin D, hạ can xi huyết, thiếu vitamin A, chậm phát triển tâm thần, vận động…
– Thể teo đét: Trẻ thiếu dinh dưỡng toàn bộ, vẻ ngoài giống như ông già, các bắp thịt bị teo đét.
– Thể hỗn hợp: Thể phù sau khi điều trị phục hồi một phần, hết phù trở thành teo đét, gan bị thoái hóa mỡ …
Biện pháp phòng chống suy dinh dưỡng trẻ em
– Cung ứng lương thực, thực phẩm đầy đủ cho trẻ, đảm bảo khẩu phần ăn đủ lượng và chất.
– Cho trẻ bú mẹ ngay sau sinh và kéo dài 18-24 tháng tuổi. Sữa mẹ là nguồn thức ăn đầu đời hoàn hảo nhất cho trẻ sơ sinh và là thức ăn tốt được trẻ chấp nhận trong giai đoạn sau. sữa mẹ ngoài cung cấp chất dinh dưỡng còn cung cấp kháng thể chống lại bệnh tật, bảo vệ trẻ không mắc các bệnh nhiễm trùng.
– Chăm sóc trẻ bằng bữa ăn hợp lý: tập cho trẻ ăn dặm từ 4-6 tháng tuổi, cho trẻ ăn đủ
4 nhóm chất dinh dưỡng (Gluxic, Lypid, Protein, Vitamin)
– Đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm: chọn thực phẩm tươi, hạn chế cho trẻ dùng thực phẩm chế biến sẵn, đồ hộp, đảm bảo ăn chín uống sôi.
– Phòng ngừa và điều trị triệt để các bệnh nhiễm trùng, chăm sóc đảm bảo đủ chất dinh dưỡng trong thời gian trẻ bị bệnh và phục hồi dinh dưỡng sau thời gian bị bệnh.
– Định kỳ 6 tháng tẩy giun một lần cho trẻ trên 2 tuổi.
BS .Lê Xuân Hòa
Trung tâm Y tế Dự phòng, TP.HCM
Theo Tạp chí Sức Khỏe
