(Sức Khỏe- khoe24h) Ai cũng biết việc dùng than tổ ong là rất độc hại, ảnh hưởng rất lớn đến môi trường và sức khỏe con người. Tuy nhiên, hầu như người dùng đã cố tình phớt lờ chỉ vì những lợi ích trước mắt.
Đã có những cảnh báo về tác hại của than tổ ong với môi trường và sức khỏe con người. Nhưng vì có nhiều lợi thế như rẻ, tiện sử dụng, an toàn nên than tổ ong vẫn là lựa chọn đầu tiên của rất nhiều người, nhất là người sống bằng việc bán hàng quán nhỏ.
Theo các chuyên gia về môi trường và sức khỏe, nên hạn chế tối đa việc sử dụng loại nhiên liệu này vì sự độc hại của nó.
Nhiều lý do để dùng than tổ ong
 |
Than tổ ong có giá rẻ hơn nhiều lần so với dùng gas hay điện, tiện lợi khi dùng (vì không phải trông chừng).
|
Đến nay, dù những loại bếp văn minh hiện đại như bếp gas, bếp điện đã lên ngôi nhưng than tổ ong vẫn còn thị trường riêng của mình. Bởi lẽ, người ta sử dụng loại than này vì nhiều lợi ích: giá rẻ hơn nhiều lần so với dùng gas hay điện, tiện lợi khi dùng (vì không phải trông chừng). Và có người cho rằng, dùng than tổ ong còn an toàn hơn nấu bếp gas (có thể bị nổ), hay bếp điện (nguy hiểm nếu chẳng may chạm vào).
Gây ngộ độc khi sử dụng than trong phòng kín
Trong những năm gần đây, đã có nhiều cái chết thương tâm xảy ra, đa số ở các tỉnh phía Bắc, do bị ngộ độc khi dùng than tổ ong để sưởi ấm trong phòng kín. Khi đốt than ở nhiệt độ nhất định, sẽ tạo thành CO2 (carbon dioxide). Đây là khí độc không có tác dụng duy trì sự sống, nhất là khi tồn tại trong căn phòng nhỏ, kín, nó sẽ đẩy các chất khí nhẹ hơn mình là không khí ra ngoài để chiếm chỗ. Những người ở trong phòng vì thế sẽ không có khí để thở.
 |
|
Thủ phạm chính gây tử vong là do khi đốt than tổ ong trong phòng kín hoặc nơi có điều kiện thông khí kém, có thể dẫn đến khả năng ngộ độc khí monoxide carbon. |
Tuy nhiên, thủ phạm chính gây tử vong là do khi đốt than tổ ong trong phòng kín hoặc nơi có điều kiện thông khí kém, có thể dẫn đến khả năng ngộ độc khí monoxide carbon. Đây là một loại khí cực kỳ độc, không màu, không mùi, không tan trong nước và chiếm lượng lớn nhất trong quá trình đốt than. Triệu chứng bắt đầu là: đau đầu, rối loạn, chóng mặt, buồn nôn và thậm chí mất ý thức, nạn nhân sau đó bị thiếu ô-xy một cách trầm trọng, có thể dẫn đến hôn mê và tử vong.
Quá trình đốt than cũng tạo ra những hợp chất hữu cơ độc hại khác, có khả năng gây tử vong như metan (CH4), benzen và các hợp chất hữu cơ nhân thơm rất độc hại và có khả năng gây ung thư… Tất cả hợp chất trên tác động trực tiếp vào hệ hô hấp, hệ tuần hoàn và não, đồng thời phá hoại chức năng chuyển hóa ô-xy của hồng cầu. Nạn nhân bị lịm đi, không có cách nào tự thoát ra được.
Nguy cơ gây bệnh từ khói than
Khi đốt cháy, than tổ ong sẽ thải ra hai chất thải chính là khí CO và CO2, nếu hít thở nhiều có thể gây tổn thương vùng vỏ não
|
Có lẽ rất ít người biết than tổ ong được làm chủ yếu từ than cám (muội than) trộn với bùn đất (lẫn trong đất bùn là các kim loại nặng) và một số hóa chất rồi nén ép khuôn thành viên.
Khi đốt cháy, than tổ ong sẽ thải ra hai chất thải chính là khí CO và CO2, nếu hít thở nhiều có thể gây tổn thương vùng vỏ não. Nguy cơ càng lớn nếu bùn dùng để trộn than được lấy từ vùng bị ô nhiễm kim loại nặng (như thạch tín – asen). Khi than cháy, các phần tử kim loại theo khói đi vào phổi người bệnh, làm tăng nguy cơ ung thư, nhất là ung thư phổi.
Ngoài ra, còn các khí độc hại khác như NO2, SO2, bụi, muội kim loại nặng như sắt (Fe) và đôi khi có cả thủy ngân (Hg). Những khí độc này, nếu hít phải dù nhiều hay ít cũng ảnh hưởng đến sức khỏe, có thể gây viêm họng, viêm phổi. Biểu hiện dễ nhận biết nhất là bệnh nhân bị đau họng, ho khò khè.
Quan sát bằng mắt thường, ta cũng thấy khi đốt than tổ ong, sẽ có khói nhiều hơn các loại bếp khác. Việc đốt than tổ ong hay bất cứ chất liệu khác cũng đều có khói. Tuy nhiên, tùy loại vật liệu mà gây ra khói có hại hay không đối với sức khỏe. Có loại khói ít có hại như đốt từ củi bình thường, nhưng có những vật liệu tỏa ra khói độc hại, trong đó có than tổ ong. Những khí thải ra từ loại than này có ảnh hưởng rất lớn đến sức khỏe conngười. Nhất là những loại than được quảng cáo là “siêu cháy” được trộn thêm nhiều hóa chất khác.
Mức độ ảnh hưởng còn tăng lên nếu ta dùng thức ăn nướng trực tiếp trên viên than tổ ong. Khi đó, các khí độc sẽ bám vào thức ăn và theo vào cơ thể qua đường tiêu hóa. Nếu bị ảnh hưởng khói than cường độ thấp trong thời gian dài sẽ bị các chứng bệnh như: đau đầu, chóng mặt, hoa mắt, buồn nôn, suy nhược thần kinh, các bệnh liên quan đến đường hô hấp và có thể ảnh hưởng đến thai nhi nếu phụ nữ mang thai.
Vì mình, vì mọi người
|
Một nhóm các nhà khoa học Trung Quốc đã chứng minh rằng: Không đun, nấu bằng than tổ ong sẽ giảm 98% sự ô nhiễm môi trường do những hạt bồ hóng cực nhỏ, rất có hại cho sự hô hấp. |
Hiện nay, việc dùng than tổ ong để nấu nướng trong gia đình thường là người có điều kiện kinh tế khó khăn. Và đây có lẽ là lựa chọn “chẳng đặng đừng”. Còn đa phần dùng than tổ ong để nấu là hàng quán bán thức ăn nhỏ.
Có lẽ người sử dụng cũng hiểu được sự độc hại của chúng nên họ đặt cả bếp lò than tổ ong ra ngoài đường, quạt cho khói bay mù mịt và ai xui xẻo sẽ “lãnh trọn” vào mặt. Việc làm này, đối với những người dùng bếp than tổ ong, thì không thể biện minh rằng mình “không biết và không làm ảnh hưởng gì đến hòa bình thế giới”.
Thật ra, chúng ta ai cũng biết tác hại từ khói than tổ ong trong việc làm ô nhiễm môi trường và là tác nhân gây nên nhiều căn bệnh nếu ta phải tiếp xúc ngày này qua ngày khác. Chỉ cần có ý thức nghĩ đến sức khỏe của người khác, hiểu rõ thêm về mức độ độc hại của than tổ ong thì dù thấy được lợi ích trước mắt, chúng ta vẫn sẽ có sự chọn lựa tốt hơn trong việc nấu nướng hàng ngày.
Vì sự an toàn và vì sức khỏe của bản thân, gia đình và cộng đồng, nên hạn chế tối đa việc sử dụng than tổ ong.
Ngoài ra, để tránh những tai nạn đáng tiếc, chúng ta tuyệt đối không dùng than trong việc sưởi ấm, không ủ than qua đêm trong phòng kín.
Kỹ sư môi trường Kiều Hoàng Ân
Viện Kỹ thuật nhiệt đới và bảo vệ môi trường
Tạp chí Sức Khỏe
